De wens om de voor de wereldwijde voedingsketen vitale grondstof fosfaat uit de vliegas die overblijft na verwerking van het zuiveringsslib terug te winnen leeft geruime tijd, aldus SNB-directeur Silvester Bombeeck. “Onze reststof vliegas bestaat voor circa 7% uit fosfaat dat kwalitatief vergelijkbaar is met het laagwaardige fosfaaterts dat in fosfaatmijnen in Marokko wordt gewonnen. We zijn zo’n vijftien jaar geleden al gestart met het onderzoeken van de mogelijkheden voor fosfaatterugwinning. Steeds weer liepen we echter tegen grote uitdagingen aan op technisch en financieel vlak”, aldus Bombeeck.

Het tij is nu aan te keren. “De markt is in de afgelopen jaren sterk veranderd. Die staat nu veel meer open voor het gebruik van uit afval teruggewonnen grondstoffen, zeker als daaraan een groen label en de status ‘einde afval’ aanhangt. Inmiddels verwachten we in 2024 een investeringsvoorstel aan onze aandeelhouders te kunnen doen voor de bouw van een fosfaatrecyclingfabriek. We kunnen dan op een grootschalige manier fosfaat terugwinnen in de vorm van fosfaatzuur en dat is een belangrijke grondstof voor de kunstmestindustrie. Concreet verwachten we ongeveer 60% van de behoefte van de Nederlandse bevolking aan fosfaat terug te winnen uit vliegas. Behalve fosfaat willen we in hetzelfde recylingproces ook ijzer terug gaan winnen uit vliegas in de vorm van ijzerchloride. De waterschappen kunnen hiermee fosfaat uit het afvalwater halen om het in het zuiveringsslib te brengen. Zo maken we de cirkel rond.”

Daarnaast start SNB in februari 2024 samen met de Amerikaanse onderneming Pure Green een pilotproject voor de terugwinning van stikstof uit het afvalwater (zie ook elders in deze editie). “We gaan onderzoeken of we stikstof kunnen recyclen in de vorm van ammoniumnitraat of salpeterzuur. Dit zijn allebei producten die eveneens als grondstof bruikbaar zijn in de kunstmestindustrie. Als de resultaten van de pilot positief zijn willen we snel doorpakken en naast de fosfaatrecyclingfabriek ook een stikstofrecyclingfabriek bouwen op ons bedrijfsterrein op Moerdijk. Dan maken we op het gebied van grondstofterugwinning twee substantiële klappers.”

In het streven naar een energieneutraal en een CO₂-neutraal slibverwerkingsproces onderzoekt SNB of de slibverwerkingscapaciteit met 10% kan worden uitgebreid. “Dit eventueel in combinatie met het vervangen van onze lagedrukstoomketels door hogedrukketels. Op die manier kunnen we nog meer energie opwekken uit zuiveringsslib in de vorm van groene stroom die we inzetten voor ons slibverwerkingsproces. Dat draagt meteen bij aan de verdere reductie van onze CO₂-uitstoot. Daarnaast onderzoeken we of we een bepaalde hoeveelheid laagwaardige warmte uit ons proces kunnen opwaarderen naar stoom om die vervolgens in te zetten bij het voordrogen van slib. Het deel van de stoomproductie dat nu nog nodig is voor het voordrogen kunnen we dan eveneens inzetten om groene stroom op te wekken.”

Verder onderzoekt SNB of het mogelijk is om het transport van zuiveringsslib van de rioolwaterzuiveringsinstallaties naar Moerdijk te elektrificeren en zo de CO₂-voetafdruk nog verder te verkleinen. “Om praktijkervaring op te doen hebben we een volledig elektrische vrachtwagen besteld. Een deel van het vrachtwagenpark rijdt al sinds enkele jaren op de nieuwste generatie biodiesel. Voor de proef met elektrisch rijden plaatsen we een snellader van 350 kW die aansluit op ons zonnepanelenpark. Zo kunnen we onze eigen groene stroom gebruiken. Als de pilot positief verloopt kiezen we bij een nieuwe aanbesteding van het slibtransport waarschijnlijk voor volledig elektrisch rijden. De kosten ervan zijn naar verwachting binnen enkele jaren rijden gelijk aan van rijden op diesel.”